احراز هویت چند عاملی (Multi-Factor Authentication) چیست؟

با پیشرفت فناوری و افزایش استفاده از سرویس‌های آنلاین و دسترسی به اطلاعات حساس، نیاز به امنیت بیشتر برای حفاظت از حساب کاربری و اطلاعات شخصی کاربران افزایش یافته است. در این راستا، احراز هویت چند عاملی (Multi-Factor Authentication) به عنوان یکی از روش های پیشرفته و قوی در امنیت اطلاعات مطرح شده است.

احراز هویت چند عاملی، به دلیل داشتن چندین عامل احراز هویت، در برابر حملات مقاومت بیشتری دارد. این روش امنیتی با استفاده از عوامل مختلفی از جمله رمز عبور، دستگاه امنیتی و شناسایی اثر انگشت و چهره، احتمال دسترسی غیرمجاز به حساب کاربری و دسترسی به اطلاعات حساس را به طور چشمگیری کاهش می دهد.

در این مقاله، به بررسی روش احراز هویت چند عاملی و عوامل مختلف آن پرداخته خواهد شد. همچنین، نحوه استفاده از این روش امنیتی در سرویس های آنلاین و مزایا و معایب آن نیز بررسی خواهد شد. در نهایت، نکاتی که برای استفاده بهینه از احراز هویت چند عاملی باید در نظر گرفت، بیان خواهند شد.

احراز هویت چند عاملی (MFA) چیست؟

احراز هویت چند عاملی یا MFA به یک روش امنیتی گفته می‌شود که در آن از حداقل دو عامل مجزا برای احراز هویت کاربر استفاده می‌شود. این دو عامل ممکن است شامل دستگاه‌های مختلف، فناوری‌های متنوع، یا فرایندهای گوناگون باشند.

تصور کنید در هنگام ورود به یک حساب کاربری آنلاین، علاوه بر نام کاربری و رمز عبور، یک کد یکبار مصرف از طریق پیامک، ایمیل، یا اپلیکیشن نیز وارد شود. در این صورت، حملاتی که تنها با دسترسی به نام کاربری و رمز عبور می‌تواند به حساب دسترسی پیدا کنند، با MFA محدود می‌گردد.

با استفاده از MFA، احراز هویت کاربران به شکلی بسیار امن‌تر از روش‌های سنتی انجام می‌شود و امنیت سامانه‌ها افزایش می‌یابد.

چرا احراز هویت چند عاملی ضروری است؟

امروزه حملات سایبری در زمینه سرقت و نفوذ به حساب کاربری‌ها و سیستم‌های حساس، به شکل قابل توجهی پیچیده‌تر و پیشرفته‌تر شده‌اند. از این رو، وجود احراز هویت چند عاملی (MFA) به امری ضروری بشدل شده است. استفاده از تنها یک عامل، مانند رمز عبور، برای احراز هویت دیگر امنیت آنچنانی به ارمغان نمی‌آورد. رمز عبور ممکن است به سادگی توسط هکرها سرقت شود و یا حتی با استفاده از تکنیک‌های فریب دهنده‌ای که به فیشینگ معروف هستند، کاربران را ترغیب به ارائه رمز عبور خود کنند.

در واقع، از آنجایی که رمز عبور یک فاکتور تکی است، استفاده از چندین فاکتور در احراز هویت کاربران به شدت امنیت را تقویت می‌کند. برای نمونه، در یک سیستم MFA، ممکن است برای احراز هویت کاربران نیاز به وارد کردن نام کاربری، رمز عبور و همچنین کد تأییدیه باشد که توسط یک دستگاه یا نرم افزار مجزا تولید می‌شود. این کار برای سرقت اطلاعات و دسترسی به سیستم بسیار سخت‌تر است و تحت هیچ شرایطی به دسترسی هکرها به سیستم کمک نمی‌کند.

مزایای احراز هویت چند عاملی چیست؟

احراز هویت چند عاملی (MFA) دارای مزایای متعددی است که به شرح زیر می باشد:

1- افزایش امنیت: استفاده از چندین عامل برای احراز هویت کاربران، احتمال نفوذ افراد ناشناخته را به سیستم را کاهش می‌دهد و امنیت سیستم را بهبود می‌بخشد.

2- کاهش ریسک سرقت از حساب کاربری: با استفاده از چندین فاکتور برای احراز هویت، امکان سرقت اطلاعات حساب کاربری به شدت کاهش می‌یابد.

3- مقابله با حملات فیشینگ: حملات فیشینگ می‌توانند باعث سرقت رمز عبور کاربران شوند، اما با استفاده از MFA می‌توان از این نوع حملات جلوگیری کرد.

4- افزایش قابلیت اطمینان: MFA به کاربران و سازمان‌ها اطمینان بیشتری در مورد امنیت حساب کاربری‌ها و سیستم‌هایشان می‌دهد.

5- تسهیل در تعامل کاربر با سیستم: با استفاده از فاکتورهای متفاوت، از جمله اسکن اثر انگشت، کاربران می‌توانند به راحتی و سریعتر با سیستم تعامل کنند.

6- افزایش دقت در احراز هویت: استفاده از چندین فاکتور برای احراز هویت، می‌تواند باعث افزایش دقت در احراز هویت کاربران شود.

احراز هویت چند عاملی چگونه کار می کند؟

احراز هویت چند عاملی (MFA) معمولاً شامل استفاده از دو یا بیشتر از فاکتورهای زیر برای تأیید هویت کاربر است:

1- چیزی که می‌دانید: این می‌تواند یک رمز عبور، پین (PIN) یا پاسخ به یک سوال امنیتی باشد.

2- چیزی که دارید: این می‌تواند توکن امنیتی، کارت هوشمند یا یک نرم افزار باشد که یک کد یک بار مصرف تولید می‌کند.

3- چیزی که هستید: این به داده‌هایی مانند اثر انگشت یا تشخیص چهره، ارجاع دارد.

روش دقیق پیاده‌سازی MFA ممکن است بسته به سیستم، متفاوت باشد، اما فرآیند اصلی به شرح زیر است:

1- کاربر، نام کاربری و رمز عبور خود را برای دسترسی به سیستم یا برنامه وارد می‌کند.

2- سیستم سپس کاربر را به ارائه عوامل تأیید هویت اضافی، مانند یک کد تولید شده توسط نرم افزار یا اثر انگشت، فرا می‌خواند.

3- پس از تأیید عامل تأیید هویت اضافی، دسترسی کاربر به سیستم یا برنامه اجازه داده می‌شود.

احراز هویت چند عاملی با ارائه چندین فاکتور تأیید هویت، یک لایه اضافی از امنیت را افزوده و کاربران را مجبور می‌کند چندین فرم تأیید هویت را ارائه دهند. 

احراز هویت چند عاملی تطبیقی چیست؟

احراز هویت چند عاملی تطبیقی (Adaptive Multi-Factor Authentication یا AMFA) یک رویکرد پیشرفته‌تر از MFA است که به صورت پویا و با توجه به شرایط مختلف، فاکتورهای تأیید هویت را تنظیم می‌کند. در این رویکرد، سیستم با توجه به فعالیت‌های کاربر و دسترسی آنها به منابع، ارتباط با دستگاه‌های قبلی و دیگر عوامل، فاکتورهای تأیید هویت را به صورت خودکار انتخاب می‌کند. برای مثال، اگر یک کاربر از دستگاهی استفاده کند که قبلاً در سیستم شناسایی شده است، احراز هویت با استفاده از رمز عبور ممکن است کافی باشد. اما اگر کاربر از دستگاه جدیدی استفاده کند یا از یک شبکه مختلف، مثلاً اینترنت عمومی، به سیستم دسترسی پیدا کند، سیستم ممکن است از چندین فاکتور تأیید هویت استفاده نماید. به این ترتیب، AMFA می‌تواند امنیت بیشتری را برای سیستم های مختلف فراهم کند.

هوش مصنوعی چگونه می تواند احراز هویت چند عاملی را بهبود بخشد؟

هوش مصنوعی می‌تواند در بهبود احراز هویت چند عاملی (MFA) نقش مهمی ایفا کند. به طور کلی، هدف بکارگیری از هوش مصنوعی در احراز هویت چند عاملی، افزایش دقت، سرعت و امنیت فرآیند احراز هویت است.

برای مثال، در فرآیند احراز هویت، هوش مصنوعی می‌تواند با استفاده از یادگیری عمیق و تحلیل الگو، بهبود میزان تشخیص هویت کاربران را ارائه دهد. به این صورت که الگوریتم‌های هوش مصنوعی می‌توانند به طور خودکار و بر اساس الگوهایی که از رفتارهای قبلی کاربران به دست می‌آید، تغییرات ناشی از تقلب در سیستم احراز هویت را تشخیص داده و به مدیران سیستم اعلام کنند.

همچنین، در احراز هویت چند عاملی تطبیقی (AMFA)، هوش مصنوعی می‌تواند با مشاهده فعالیت‌های کاربران در طول زمان و توجه به شرایط فعلی، فاکتورهای مناسب احراز هویت را برای کاربر انتخاب نماید.

نتیجه گیری

احراز هویت چند عاملی (MFA) با استفاده از چندین فاکتور، امنیت حساب کاربری را افزایش می‌دهد. این روش به دلیل داشتن چندین لایه از احراز هویت، مانع از دسترسی کاربران ناشناس به حساب کاربری شما می‌شود. با توجه به اهمیت حساب‌های کاربری و اطلاعات حساس در دنیای امروزی، استفاده از احراز هویت چند عاملی به شدت توصیه می‌شود. همچنین، با استفاده از تکنولوژی هوش مصنوعی و تشخیص الگوهای شناسایی، روش‌های مختلفی برای بهبود احراز هویت چند عاملی در دسترس است.